Paarden zijn tijdens de miljoenen jaren van evolutie ontwikkeld tot dieren die veel bewegen en lange afstanden afleggen. Zo’n vijftig miljoen jaar geleden was het paard nog een compact bosdiertje met vier tenen aan hun voorpoten en drie aan de achterpoten. Deze tenen gaven veel grip aan de zachte bosbodems waarop de dieren leefden. Door veranderingen in het klimaat maakten de bossen ruimte voor grasvlakten met een hardere bodem en ontwikkelde het bosdiertje zich tot een snel steppedier met lange benen. De zijtenen werden steeds kleiner, terwijl de middelste teen steeds groter werd en zich ontwikkelde tot een hoef. Het paard zoals we het vandaag kennen is nog steeds gebouwd om dagelijks veel te bewegen.

Beweging is noodzakelijk om je paard gezond en fit te houden, het hele paardenlichaam is daarop gebouwd. Beweging heeft onder andere invloed op de doorbloeding van het lichaam, de spijsvertering, het lymfesysteem, de hoefgezondheid en het mentale welzijn.

Het hoefmechanisme
Je hebt vast wel eens gehoord dat een paard 'vijf harten' heeft. De vier hoeven hebben namelijk een belangrijke functie in de doorbloeding van het paardenlichaam.

Wanneer een hoef de grond raakt, zet deze een beetje uit. Als het paard het been weer optilt, vernauwt de hoef. Door het uitzetten en vernauwen werkt de hoef als een soort pompmechanisme. Dit pompmechanisme zorgt ervoor dat zuurstofrijk bloed in de hoef terecht komt en zuurstofarm bloed de hoef weer verlaat. Dit wordt het hoefmechanisme genoemd. Het hoefmechanisme werkt optimaal wanneer de hoef goed gevormd is, geen hoefijzer draagt en het paard veel beweegt, liefst op een stevige ondergrond.

Bloed heeft in de benen altijd de neiging om naar beneden te stromen. Dit heeft uiteraard te maken met de zwaartekracht, maar ook met het feit dat paarden in de onderbenen geen spieren hebben die het bloed omhoog kunnen stuwen. Het hoefmechanisme zorgt ervoor dat het bloed circuleert in het onderbeen. Daarnaast werkt het hoefmechanisme als een schokdemper voor de hoef en de gewrichten in het onderbeen. Goed om te weten: wanneer een paard in rust is pompt er zo’n 225 ml bloed per minuut door de hoef. In volle belasting loopt dat op tot meer dan 700 ml per minuut (Bron: C. Pollitt).

Hoefproblemen door gebrek aan beweging
Een groot probleem wat we in de praktijk tegenkomen: Onvoldoende beweging. Je kunt je paard de perfecte voeding geven en elke maand de beste hoefverzorger laten komen, maar door te weinig beweging wordt het hoefmechanisme sterk beperkt. Het hoefmechanisme is essentieel voor de doorbloeding van het paardenlichaam. Het zorgt voor de aanvoer van zuurstofrijk bloed en voedingsstoffen, daarnaast worden afvalstoffen afgevoerd. Die afvoer van afvalstoffen is erg belangrijk. Ze kunnen zich ophopen in het lichaam en verschillende problemen veroorzaken. Ook rond de hoeven. Denk hierbij aan aandoeningen zoals mok, rotstraal, schimmels en zelfs hoefbevangenheid. Zelf zie ik in mijn werk als hoefspecialist ook regelmatig zeer trage hoefgroei bij paarden die te weinig bewegen.

Wil je lezen wat beweging voor effect heeft op de rest van het paardenlichaam? Lees dan deze blog van Karlijn van Paardeerlijk. https://www.paardeerlijk.nl/blogs/paardenvoeding-en-gezondheid-blog/waarom-jouw-paard-meer-stappen-nodig-heeft-dan-je-denkt

Hoeveel beweging is genoeg?
Een lastige vraag waar geen eenduidig antwoord op te geven is. Er wordt wel eens gezegd dat paarden 30 tot 60 kilometer per dag afleggen, maar met bronnenonderzoek heb ik dit soort afstanden niet kunnen terugvinden. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat paarden in een natuurlijke leefomgeving tussen de 8 en 28 kilometer per dag afleggen. Leuke vergelijking: paarden in een leefomgeving van 6x6 meter legden slechts 1,1 km per dag af (Hapson et al, 2010). Ik denk dat we het er over eens mogen zijn dat dit níet voldoende is.

Beweging stimuleren
In een natuurlijke setting zijn paarden een groot deel van de dag op zoek naar voedsel en leggen daarbij samen met hun kudde flinke afstanden af. Ondanks dat paarden bewegingsdieren zijn, zullen ze niet snel onnodig energie verspillen. Er moet wel een motivator zijn óm te gaan bewegen.

Tegenwoordig houden wij onze paarden op veel kleinere leefoppervlaktes, waardoor de beweging wordt beperkt. Toch kun je er naar streven om je paard zo veel mogelijk vrije beweging te geven.

Samen is alles leuker
Allereerst is het belangrijk om paarden in groepsverband te houden. Paarden zijn kuddedieren en lijken zich veiliger te voelen in een groep met soortgenoten. In wilde kuddes telt een groep paarden verschillende sociale rangordes en familiebanden. Tijdens een onderzoek van Krueger et al. (2014) werd onderzocht hoe in een kudde paarden bewegen werd geïnitieerd. Uit het onderzoek bleek dat elk dier in de kudde beweging kon initiëren, maar dat de paarden die hoger in rang stonden, vaker werden gevolgd door de rest van de groep. Bij paarden in gevangenschap zien we ook vaak dat paarden elkaar volgen (synchronisatiegedrag) en elkaar dus stimuleren om meer te bewegen.

Dat paarden graag in kuddeverband worden gehouden, mag duidelijk zijn. Daarnaast kun je ook de huisvesting optimaliseren.

Hapje-stapje
Van nature bewegen paarden zich hapje-stapje voort op zoek naar voedsel. Blijven hangen op één plek zullen ze alleen doen als er overvloed aan voedsel is. Om het hapje-stapje na te bootsen kun je werken met hooinetten of slowfeeders https://www.paardeerlijk.nl/collections/alle-slowfeeders-en-hooinetten op verschillende plaatsen. Voor het gemak van de mens is het fijn om een paar grote voerplaatsen te maken, maar daar gaan paarden over het algemeen niet meer van bewegen. Werk voor de afwisseling eens met kleinere hooinetten en hang deze op diverse plaatsen in de huisvesting op. Je paard gaat dan vanzelf meer bewegen! Varieer ook eens verschillende voerplaatsen en gebruik niet elke dag dezelfde plekken. Dit houdt je paard gemotiveerd om te zoeken naar voedsel.

Ook kun je het water op één plek aanbieden en daarmee een loopafstand tussen voedsel en water creëren. Misschien een inkoppertje; maar wel een heel eenvoudige om aan te passen! Normaal gesproken hebben paarden genoeg aan één drinkplaats in de huisvesting. Maar houd wel in de gaten of alle paarden kunnen en mogen drinken. Een natuurlijke waterplaats zoals een poel of drinkvijver biedt overzicht en voldoende ruimte voor een groep paarden.

Daarnaast zijn eetbare hagen een geweldige manier om je paard in beweging te houden. Vaak worden hagen gezien als aanvulling op het rantsoen, maar eigenlijk zijn houtige gewassen een belangrijk deel van het basismenu van je paard. Een haag heeft als groot voordeel dat het weinig ruimte in beslag neemt, er is dus altijd wel een plekje te vinden om te planten!

Gebruik een tracksysteem
Voor veel paarden kan 24 uur op de wei iets te veel van het goede zijn. Gelukkig zijn er andere mogelijkheden om paarden 24/7 buiten te houden, een van die mogelijkheden is een tracksysteem.

Een tracksysteem is een vorm van huisvesting waarbij gebruik wordt gemaakt van looppaden, waardoor paarden langere afstanden moeten afleggen om van het ene punt naar het andere te bewegen. Een tracksysteem is gebaseerd op het Paddock Paradise concept van de Amerikaanse hoefverzorger Jaime Jackson. Een track op zichzelf stimuleert een paard niet meteen om meer te bewegen, maar het zorgt wel voor langere afstanden waarop een paard kan bewegen. Om paarden te stimuleren kun je gebruik maken van verrijking of verschillende voerplaatsen.

Verrijking kan altijd!
Er zijn verschillende soorten verrijking die je los kunt neerleggen en kunt weghalen (handig op een pensionstal). Denk hierbij aan dingen zoals: het verstoppen van voedsel, takken om aan te knabbelen, schuurborstels en likstenen. Of creëer vaste elementen zoals een eetbare haag, een poel of heuveltjes.

Probeer verrijking op verschillende plaatsen aan te bieden, zodat je paard gericht van de ene naar de andere plek gaat bewegen. Probeer te ontdekken wat jouw paard leuk vindt en motiveert. Verrijking kan altijd! Download hier ons gratis e-book voor meer tips over verrijking.  https://www.ukies.nl/gratis/paddock-verrijking

De huisvesting maakt het verschil
Trainen, wandelen, een flinke bosrit, dat zijn allemaal vormen van beweging. Maar je paard brengt dagelijks minimaal 22 tot 23 uur door in diens huisvesting. Dat is dan ook echt de plek waar je het verschik kunt maken. Wees niet bang om eens wat uit te proberen of aan te passen. Soms kan een kleine aanpassingen al een groot verschil maken!